صادرات کالا چیست؟
در آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، صادرات کالا به دو دسته تقسیم شده است.
۱- صادرات قطعی
۲- صادرات موقت
صادرات قطعی عبارت است از کالائی که به منظور فروش یا مصرف در کشورهای خارج از ایران به خارج فرستاده می شود و صادرات موقت به صدور کالا به خارج از کشور برای انجام منظورهای موقتی (مثلا تعمیر یا تکمیل کالا، شرکت در نمایشگاه) و برگشت آن به کشور گفته می شود.
اسناد و مدارک لازم جهت صادرات :
- اخذ کارت بازرگانی معتبر به نام صادر کننده
- اخذ مجوز صدور (در صورتیکه برای صدور کالای مورد نظر،توسط وزات بازرگانی موافقت کلی اعلام نشد باشد
- اخذ گواهی بهداشت و قرنطینه (دامی، نباتی، حسب مورد)
- گواهی استاندارد (در صورتیکه کالا مشمول مقررات اجباری استاندارد صادراتی باشد)
- گواهی انرژی اتمی (حسب مورد) که به این مجوزها گواهی های مرسوم نیز گفته می شود
- تهیه صورت عدل بندی Packing List( در صورتیکه کالا گوناگون باشد)
- شناسنامه فرش (فقط برای فرش دستباف)
مراحل صادرات کالا
مرحله اول : تکمیل شرایط شخص یا شرکت صادرکننده برای صادرات. در ابتدای اقدام به صادرات شخص می‌بایست سه شرط زیر را داشته باشد :
- داشتن کارت بازرگانی معتبر،
- نداشتن پیمان ارزی معوق،
- دارا بودن حساب جاری یا قرض‌الحسنه نزد بانک محل مراجعه.
مرحله دوم : اخذ قیمت از کمیسیون نرخ‌گذاری. ابتدا تولیدکنندگان درخواست خود را طی نامه‌ای به اداره کل صادرات ارسال می‌دارد که طی بررسی و کارشناسی‌های لازم در آن اداره نرخ لازم را تعیین کرده و جهت تصویب به کمیسیون نرخ‌گذاری مرکز توسعه صادرات ارائه میشود که بعد از تصویب نرخ مورد نظر، کمیسیون نرخ‌گذاری مجوز لازم صدور کالا را طی نامه‌ای به اداره گمرک اعلام می‌دارد…
مرحله سوم : مذاکره با خریداران خارجی. در مورد شرایط معامله از قبیل قیمت رقابتی مناسب، بسته‌بندی مناسب، زمان تحویل و محل تحویل و غیره در نهایت حصول توافق نهایی با خریدار.
مرحله چهارم : صدور پروفرما و اعلام کتبی شرایط به خریدار خارجی جهت ارائه به بانک و گشایش اعتبار. پروفرما سندی است که در آن صادرکننده مجموعه شرایط پیشنهادی خود را جهت صدور کالا یا کالایی معین به واردکننده اعلام می‌دارد. بر اساس قانون ایران، این سند باید حاوی اطلاعات زیر باشد :
نام ونشانی فروشنده، نام و نشانی سفارش‌دهنده، شماره و تاریخ صدور، مدت اعتبار، مشخصات کامل و شماره تعرفه های گمرکی و در صورت استاندارد بودن کالا شماره استاندارد و نام موسسه مربوطه، واحد اندازه‌گیری، تعداد کالا، قیمت کالا، نوع ارز، نام تولیدکننده در کشور تولیدکننده کالا، وزن کالا، مشخصات بسته‌بندی و علامت‌گذاری کالا، شرایط و مدت تحویل، شرایط و نحوه و وسیله و مبدا و مقصد حمل، شرایط پرداخت، اظهارات و تعهدات فروشنده.
مرحله پنجم : دریافت اعتبار اسنادی. دریافت اعتبار از طریق بانک LC انجام می‌گیرد.
اعتبار اسنادی فرمی است که بنا به درخواست متقاضی و پس از آنکه وی فرم تکمیل شده درخواست گشایش اعتبار اسنادی را تسلیم بانک داخلی کرد، توسط بانک LC صادر و به کمک آن وجه معینی به حساب یا حوله کرد شخص ذینفع واریز می‌گردد. در اعتبارنامه مشخصات کالا و ترتیبات حمل آورده میشود و این سند غیر قابل معامله است. ترتیبات اجرایی به شرح زیر است :
- صادرکننده و خریدار خارجی بر سر تنظیم قراردادی که پرداخت آن توسط اعتبار اسنادی به انجام می‌رسد به توافق می‌رسند.
- خریدار خارجی از بانک صادرکننده اعتبار اسنادی می‌خواهد که اعتبارات لازم را به نفع صادرکننده تامین نماید.
- بانک صادرکننده اعتبار اسنادی از بانک صادرکننده کالا می‌خواهد که توصیه‌هایش را درمورد اعتبار تامین‌شده اعلام و یا آن اعتبار را تایید کند.
- بانک صادرکننده کالا، سند اعتبار را برای مشتری‌اش، یعنی صادرکننده می‌فرستد.
- صادرکننده کالاهای صادراتی را برای خریدار ارسال می‌کند.
- صادرکننده اسناد حمل و نقل را به بانک خود ارائه می‌دهد.
- بانک طرف صادرکننده کالا پس از بررسی، یا شرایط پرداخت در اعتبارنامه را می‌پذیرد و یا مبلغ مورد نظر را به فروشنده میپردازد.
- بانک طرف صادرکننده سپس اسناد پرداخت را به بانک صادرکننده اعتباراسنادی تسلیم می‌کند.
- بانک صادرکننده اعتبار اسنادی پس از بررسی اسناد مبلغ پرداختی بانک طرف صادرکننده، کالا را به بانک میپردازد.
- بانک صادرکننده اعتباراسنادی بر اساس توافق قبلی با خریدار کالا حساب وی را بدهکار می‌کند.
- در این مرحله بانک صادرکننده اعتبار اسنادی، اسناد را به خریدار کالا ارائه می‌دهد.
مجوزهای صادرات
- کالای مجاز:کالایی است که صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد. منظور از ( ضوابط ) آن دسته ترتیباتی است که رعایت آن برای صادرات پاره ای از کالاها قانوناً ضروری است مانند ضوابط استاندارد، گواهی بهداشت انسانی، دامی، نباتی
- کالای مشروط:کالایی است که صدور آن با کسب مجوز امکان پذیر است. پس از اعلام نظر موافق وزارتخانه های ذیربط که اصطلاحاً (موافقت کلی) نامیده می شود و پس از ابلاغ آن به گمرک توسط وزارت بازرگانی برای صدور کالاهای موضوع موافقت کلی، نیازی به مراجعه متقاضی به وزارتخانه یا سازمان مربوط و اخذ مجوز موردی نخواهد بود.
- کالاهای ممنوع الصدور:کالایی است که صدور آن به موجب شرع مقدس اسلام (به اعتبار خرید و فروش یامصرف) و یا به موجب قانون ممنوع گردد. دولت می تواند بنا به مقتضیات و شرایط خاص زمانی با رعایت قوانین مربوطه صدور بعضی از کالاها را ممنوع نماید.
کالاهای صادراتی بر حسب مجوز صدور به سه گروه تقسیم می شوند.
گواهی های مرسوم
- گواهی بهداشت نباتیطبق ماده ۱۸ آیین نامه اجرایی قانون حفظ نباتات، فرآورده های نباتی که از ایران به کشورهای خارج صادر می شود بوسیله کارشناسان قرنطینه معاینه و درصورت سلامت کالا گواهی بهداشت نباتی صادر می شود و در صورت عدم تقاضای خریدار این کار انجام نمی گردد.
- گواهی بهداشت دامی (گواهی سازمان دامپزشکی)طبق ماده ۷ قانون دامپزشکی کشور مصوب سال ۱۳۵۰ ورود و صدور هر نوع دام زنده، تخم مرغ نطفه دار، اسپرم دام، فرآورده های خام دامی، داروها، واکسن ها، سرم ها و مواد بیولوژیکی، مواد ضد عفونی، سموم دام پزشکی، مواد غذایی متراکم، مکمل غذای دام و داروهائی که برای ساختن مواد نامبرده موردنیاز است باید با موافقت وزارت جهاد کشاورزی (سازمان دامپزشکی کشور) صورت گیرد.
- گواهی استاندارددر صورتیکه برای صادرات کالاهائی مقررات استاندارد اجباری وضع شده باشد اخذگواهی استاندارد ازموسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و ارائه آن به گمرک ضروری است.
- گواهی انرژی اتمیدر مواردی که کالای صادراتی مواد غذایی یا انواع قراضه های فلزات و … باشد ارائه گواهی سازمان انرژی اتمی کشور ضروری است.
- صورت عدل بندیدر مواردی که کالاهای وارده بیش از یک بسته و محتویات بسته ها گوناگون و متنوع باشد، ارایه یک فهرست که محتویات هر بسته (خالص و با ظرف) نشان دهد، ضروری است.
سایر اسناد مورد نیاز برای صادرات
- گواهی مبدا :برای دریافت گواهی مبدا با در دست داشتن فتوکپی اظهار نامه گمرکی و بارنامه کالا به اتاق های بازرگانی وصنایع و معادن مراجعه شود.
- کارنه تیر :کار نه تیر دفتر چه ای است که برای عبور کالا بوسیله کامیون از کشورهای عضو، بدون بازرسی دقیق و بدون تامین و دریافت حقوق و عوارض گمرکی صادر می شود.
- سیاهه خرید :سیاهه خرید (Invoice) یا فاکتور صورتحسابی است که درآن تاریخ، نام و نشانی خریدار و فروشنده، شماره سفارش یا قرارداد، تعداد یامقدار ویا شرح کالا، قیمت واحد، قیمت کل،نوع قرارداد وتعرفه گمرکی کالا ذکر شده است.
- بارنامه حمل :بطور کلی بارنامه سند اصلی انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است و دارای انواع مختلف می باشد مانند بارنامه هوایی، بارنامه دریایی، بارنامه راه آهن، بارنامه سراسری بارنامه زمینی (کامیون)
- گواهی بازرسی :سندی است که توسط یکی از شرکتهای بازرسی کننده بین المللی صادر و به موجب آن تایید می گردد که کالای حمل شده با کالایثبت سفارش شده یکسان است.
اسنادی که در ذیل نامبرده می شود برای ارائه به گمرک ایران الزامی نیست لکن ممکن است توسط کشور مقصد یا خریدار خارجی مطالبه شود.
بعد از انجام کلیه مراحل، کالا در شهر یا بندر مقصد تخلیه میشود در این مرحله اسناد آماده و به گمرک ارائه میشود . گمرک بعد از ارزیابی فیزیکی به بررسی ارزش و تعرفه کالا و محاسبه حقوق ورودی میپردازد . بعد از نهایی شدن محاسبات و پرداخت حقوق ورودی پروانه الکترونیکی و یا پته عبورصادر وکالا از گمرک خارج می شود.