بازرسی
از ابتدای آغاز تجارت بین الملل همواره نیاز مراجع معتبر برای بررسی کالا احساس شده است و تاریخ تاسیس برخی از معتیرترین شرکتهای بازرسی گواهی بر این امر می باشد . برای مثال، شرکت BVG در سال 1828 و شرکت SGS در سال 1878 آغاز به کار کرده اند. عدم اطمینان تجار نسبت به انجام تعهدات طرف مقابل به هنگام انجام معاملات بین المللی، یکی از دلایل شروع به کار شرکت های بازرسی بوده است. این شرکتها با اعمال اهرمهای نظارتی خود و بررسی کمیت و کیفیت کالا، محل ساخت، سال ساخت، مناسب بودن بسته بندی و وسیله ی حمل کالای خریداری شده مانع بروز اختلافات مابین فروشنده ی کالا و خریدار آن می شوند.
بازرسی یا سورویانس (Surveillance)، به مجموعه عملیاتی اطلاق می شود که به هدف بازرسی، بررس، نمونه برداری، اندازه گیری، و آزمایش جهت تطبیق نتایج حاصله با مشخصات و شرایط قید شده در قرار دای بین خریدار و فروشنده، صورت می گیرد.
در گذشته در اصل ارگانهای بازرسی فقط در جهت حصول اطمینان از کیفیت و کمیت کالا و به نمایندگی از خریدار اقدام می کردند اما اکنون یکی از اصلی ترین وظایف آنها بررسی استانداردهای اجباری کالا و تطابق با مشخصات کالا و تایید آنها می باشد. فدراسیون جهانی شرکتهای بازرسی (International Federation of Inspection Agencies (IFIA))، سازمانی است متشکل از بیش از 50 شرکت بین المللی بازرسی از سراسر دنیا که در جهت مدیریت و ساماندهی این شرکت ها فعالیت می کند.
جهت یکسان بودن روش بررسی کالا در کل جهان از استانداردهای تدوین شده توسط کمیته ی جهانی استاندارد (ایزو یا International Standard Organization) استفاده می شود.
انواع روش های بازرسی به شرح زیر می باشد :
بازرسی قبل از حمل Pre-Shipment Inspection
بازرسی قبل از حمل یا PSI بعد از آماده شدن و بسته یندی کالا به صورت اتفاقی و ظاهری انجام می شود. PSI را خریدار جهت حصول اطمینان از عدم تخلف فروشنده، درخواست می کند. بازرسی علاوه بر تطبیق کیفیت و کمیت کالا میتواند برای بسته بندی و بارگیری هم تقاضا شود. Inspection Certificate یا گواهی بازرسی مدرکی است که پس از انجام این مرحله توسط شرکت بازرسی صادر می شود.
بازرسی حین تولید (DURPO) During Production Inspection
این نوع بازرسی که DURPO نیز خوانده می شود در صورت درخواست مشتری به هنگام تولید جهت حصول اطمینان از مناسب بودن روش و شرایط تولید انجام می شود. این بازرسی هنگامی تقاضا می شود که تولید محصول سفارش داده شده زمانبر باشد و مواد اولیه به کار رفته در تولید یا خود فرایند تولید از اهمیت ویژه ای برخوردار باشند برای مثال لوازم بهداشتی و آرایشی. این نوع از بازرسی معمولا هنگامی که 10% تولید آغاز شده شروع شده و می تواند تا انتهای فرایند بسته بندی ادامه پیدا کند. در برخی موارد که فرایند تولید کالا طولانی تر باشد و حجم سفارش داده شده زیاد باشد این مدل بازرسی جایگزین بازرسی پیش از حمل می شود.
بازرسی در مقصد
این نوع بازرسی بیشتر به درخواست بانکها و ادارات گمرک انجام می شود و جهت ارائه ی گوهی به بانک می باشد و معمولا هنگامی درخواست می شود که کالا به نوعی در تقابل با بانک بوده باشد.
انطباق با استاندارد Certificate of Conformity
اين نوع بازرسی که تلفيقی از بازرسی قبل از حمل و تست‌های آزمايشگاهی است از الزامات اولیه ی واردات در تمام کشورها می باشد كه تجار را ملزم به رعایت پارامترهای کیفی خاصی می کند. در این راستا پس از نمونه برداري و انجام آزمونهاي خاص هر محصول ( مطابق با الزامات استاندارد آن محصول ) , توسط آزمايشگاه هاي از پیش تأیید شده و انطباق نتایج آزمون ها با خواسته های استاندارد ، کیفیت محصولات تأييد شده و گواهینامه اعطاء مي شود. در کشور ما نمونه‌های گرفته شده در طول بازرسی با استانداردهای جهانی يا ملی مورد تأييد سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران (ISIRI) در كارخانه سازنده يا آزمايشگاه‌های معتبر مورد آزمايش قرار گرفته و در نهايت بر‌اساس نتايج آزمون گواهی انطباق با استاندارد توسط اين شركت صادر می‌شود.
بسته به نوع بازرسی مورد تقاضا اسناد متفاوتی توسط شرکت های بازرسی صادر می شود شامل :
گواهی بازرسی کالا Certificate Of Inspection )COI): سندی است كه نشان دهنده انطباق كالا يا سفارش پس از ارزيابی برگه نتايج آزمون است. این گواهی بعضاً مورد قبول سازمان ملی استاندارد است و اگر کالایی مشمول استاندارد است ، این گواهی (COI) حسب اعلام سازمان ملی استاندارد، می تواند مورد قبول قرار گیرد.
برگه نتايج آزمون (Test Report TR): این سند نتايج آزمون نمونه يك محصول شامل نوع و سازنده كالا، تاريخ آزمون، نام آزمايشگاه، موارد آزمون شده و نتايج مندرج در آن با مهر و امضاء مشخص است.
تأييديۀ انطباق Verification Of Conformity )VOC): سندی است آن که به موجب آن يكی از شركت‌های بازرسی اظهارنامه عرضه كنندۀ كالا را تأييد می‌كند.
سایر اسناد شامل :
گواهی راه اندازی (Commissioning Certificate)
گواهی رضایت مندی مشتری (Customer Satisfaction Certificate)
گواهی بازرسی ظاهری کالا (Visual Inspection Certificate)
گواهی تعیین ارزش کالا (Price Value Certificate)
و غیره
کالا جهت ورود به بندر مقصد برعهده خریدار است.
DEQ مخفف (Delivered Ex Quay) :
تحویل در اسکله (در مقصد): فروشنده وقتی کالا را از کشتی به اسکله انتقال داد و عوارض انتقال به اسکله مقصد را پرداخت نمود، در بندر مقصد تحویل خریدار می‌دهد.
DDU مخفف (Delivered Duty Unpaid) :
تحویل در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: فروشنده کالا را در کشور مقصد بدون انجام ترخیص کالا برای ورود و پرداخت عوارض تحویل دهد.
DDP مخفف (Delivered Duty Paid) :
تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: فروشنده کالا را در کشور مقصد پس از انجام ترخیص کالا و پرداخت عوارض تحویل خریدار می‌دهد.